Archeologisch onderzoek Burgemeester Loeffplein

De opgravingen aan het Burgemeester Loeffplein, het oude Tolbrugkwartier, vormen het meest grootschalige en langdurige archeologische onderzoek dat ooit in de binnenstad van 's-Hertogenbosch is uitgevoerd. Door de grote omvang kon de ontwikkeling van een flink deel van het gebied ten noorden van de Markt worden vastgelegd, van de prehistorie tot aan de sloop van een hele stadswijk, De Pijp, in 1956. Niet alleen was te zien hoe men in de 13de eeuw worstelde met het bewoonbaar maken van het drassige gebied binnen de stadsmuur, maar ook hoe in de 14de eeuw het terrein buiten de muur werd opgehoogd met stadsvuil om het in gebruik te gaan nemen. Eén van de eerste bewoners bleek een pottenbakker te zijn die ons een indrukwekkende hoeveelheid scherven van misbaksels heeft nagelaten. Hij werd opgevolgd door negen zusters tertiarissen die hier een klooster bouwden, het Elisabeth Bloemkampklooster. Na de opheffing van het klooster (na 1629) werd in een deel van de gebouwen in 1744 de Tolbrugkazerne gevestigd, die tot 1892 heeft gefunctioneerd. Rond klooster en kazerne ontstond de bewoning van het Tolbrugkwartier, die in de 19de eeuw uitmondde in de overbevolkte en armoedige wijk De Pijp. Deze werd tenslotte in 1956 volledig gesloopt en vervangen door toekomstbestendige nieuwbouw. Hoe betrekkelijk dat is bleek wel toen in 1994 deze weer voor een groot deel werd afgebroken. Deze afbraak vormde de aanleiding voor het archeologisch onderzoek.

In 2007 is er een publicatie over dit onderzoek verschenen onder de titel Tekens van Leven.

Vroege ontwikkelingen

1)	Het laatste restant van de stadsmuur ter plaatse van de Tolbrugstraat, gemetseld met bakstenen en tufsteen.

Robbrecht de pottenbakker

2)	De volledig met scherven gevulde kuilen worden leeggehaald.

Het Sint Elisabeth Bloemkampklooster

3)	Stadsplattegrond van Jacob van Deventer, circa 1545. Het Sint Elisabeth Bloemenkampklooster staat hier (omcirkeld) aangegeven tussen de Tolbrugstraat en een tak van de Binnendieze.
4)	Direct onder het parkeerterrein kwamen de funderingen van het klooster te voorschijn (midden achter), oversneden door het zware metselwerk van de 18e-eeuwse Tolbrugkazerne.
5)	De fundering c (zie afbeelding 55 in het boek). Vooral op de hoek is deze zeer zwaar uitgevoerd.

afb. 1

afb. 2

afb. 3

afb. 4

afb. 5

Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM)

2008

Wim Hagemans

Archeologen vonden vele tekens van leven
Brabants Dagblad woensdag 9 april 2008 (foto's)

Ronald van Genabeek, Eddie Nijhof en Frederike Schipper, Stad op de schop (2019) 33, 51, 181, 182, 183, 241, 242, 255, 256, 257, 259, 266, 276, 283, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 299, 300, 314, 315, 318, 319, 320, 321, 329, 330, 332, 333, 336, 337, 338, 339, 342, 343, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 355, 356, 357, 362, 365, 366, 424, 425, 440, 441, 442, 443, 450, 452, 453, 456, 457, 461, 462, 464, 465, 466, 467, 468, 470, 474, 476, 477, 478, 479, 480, 483, 484, 486, 487, 515, 517, 518, 528, 534, 535, 545, 546, 547, 548, 549, 550, 551, 552, 553, 556, 557, 558, 559, 605, 606, 607, 608, 609, 610, 625, 626, 633, 644, 645, 647, 650, 653, 654, 660, 665, 666, 690

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |